Η Λέσβος και το σαπούνι

Η Λέσβος στα τέλη του 10ου αιώνα είχε εξελιχθεί σε κέντρο της βιομηχανικής παραγωγής σαπουνιού από ελαιόλαδο. Υπήρξε το πρώτο βιομηχανικό κέντρο στο Αιγαίο που είχε εξειδικευθεί στα τέλη του 19ου αι. στην παραγωγή ελαιοσαπώνων με τις σύγχρονες τεχνικές, διέθετε τα προϊόντα της στη μεγάλη αγορά της Κωνσταντινούπολης, στα μικρασιατικά παράλια και στις μαυροθαλασσίτικες πόλεις. Οι εμπορικές γνώσεις και τα δίκτυα που είχαν οι λέσβιοι επιχειρηματίες συνέβαλαν στην αναβάθμιση και εξειδίκευση της μεταποιητικής τους δραστηριότητας. Στο νησί το 1912 λειτουργούσαν 113 ατμοκίνητα ελαιοτριβεία. Δίπλα σ’ αυτά υπήρχαν μικρά σαπωνοποιεία αλλά και ανεξάρτητες μονάδες μεγάλης παραγωγής που στεγάζονταν σε τριώροφα πέτρινα κτίρια, στις περιοχές της Μυτιλήνης, του Πλωμαρίου, του Περάματος και του Πολιχνίτου. Είχε το προνόμιο να διαθέτει επιτόπου την πρώτη ύλη, το λάδι
Οι πρώτοι σαπωνοπαραγωγοί στη Λέσβο ήταν έμποροι. Η εμπειρία τους στην ακτοπλοΐα και η γνώση τους για τις θαλάσσιες εμπορικές οδούς τους επέτρεψαν να πουλήσουν τα προϊόντα τους κατ’ ευθείαν στις αγορές της Ανατολής. Όπως οι Έλληνες επιχειρηματίες σε άλλους κλάδους, βασίστηκαν σε ένα καλά ανεπτυγμένο οικογενειακό δίκτυο σε όλα τα μεγάλα λιμάνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι απόγονοι αυτών των εμπόρων και των ναυτικών είχαν ειδικευτεί στη χημεία στις ευρωπαϊκές σχολές και είχαν σπουδάσει μεθόδους παραγωγής στη Μασσαλία, το ευρωπαϊκό κέντρο παρασκευής σαπουνιού. Οι οικογένειές τους σχημάτιζαν μια συνεκτική ανώτερη τάξη στη Λέσβο και έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή του νησιού
Η χρυσή εποχή του σαπουνιού στη Λέσβο ήταν ανάμεσα στο 1875 και το 1895. Η παραγωγή του νησιού εκείνη την περίοδο έφτασε στην ετήσια παραγωγή 3.800 τόνων. Μέχρι το 1909 η παραγωγή είχε μειωθεί στο μισό αυτής της ποσότητας. Μετά το 1912 η βιομηχανία παρασκευής σαπουνιού ελαττώθηκε ακόμη περισσότερο, αλλά οι συναλλαγές με τις αγορές της Ανατολής διήρκεσαν μέχρι το 1922, οπότε περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Έλληνες της Μικράς Ασίας εγκατέλειψαν τις εστίες τους για να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, οι παραγωγοί και οι έμποροι της Λέσβου αποκόπηκαν από τις τοποθεσίες παραγωγής στη Μικρά Ασία και τη Μαύρη Θάλασσα, έχασαν το δίκτυο διανομής στην Κωνσταντινούπολη και στην Τραπεζούντα, καθώς και τους πελάτες τους στη Σμύρνη και στις άλλες παράκτιες πόλεις της Τουρκίας. Την ίδια περίοδο, οι περισσότεροι από τους απομακρυσμένους παραγωγούς σαπουνιού στη Λέσβο είχαν μετακομίσει στον Πειραιά και άλλα μέρη και είχαν στραφεί στην ελληνική αγορά
Από τις μεγαλύτερες σαπωνοποιίες την εποχή της ακμής ήταν των Αδελφών Γεωργαντέλλη και των οικογενειών Μεταξά και Μιχαλέλλη ή Παπουτσάνη. Οι Αφοί Γεωργαντέλλη, που διέθεταν ένα πολύ καλά οργανωμένο δίκτυο στις αγορές της Μαύρης Θάλασσας και εγκαταστάσεις στην Τραπεζούντα, την Αμισό και στη Θεσσαλονίκη. Στις αρχές του 20ού αι. οι ετικέτες τους, όπως και οι ετικέτες άλλων οικογενειών του Πλωμαρίου, όπως των οικογενειών Μεταξά, Μιχαλέλλη ή Παπουτσάνη, ακόμη αντανακλούσαν την αισθητική των Οθωμανών, που ήταν η κύρια πελατειακή ομάδα για τους παραγωγούς της Λέσβου. Μετά την ένωση της Λέσβου με το σύγχρονο ελληνικό κράτος η εικόνα άρχισε να αλλάζει σιγά σιγά: τα αραβικά μοτίβα εξαφανίστηκαν και φιγούρες εμπνευσμένες από την αρχαία Ελλάδα πήραν τη θέση τους. Έτσι, σε μια ετικέτα των Αφών Γεωργαντέλλη, που διαφήμιζε ένα «savon de toilette» στα ελληνικά και στα γαλλικά, εμφανίστηκε η μορφή μιας αρχαιοελληνικής θεάς, η οποία κρατούσε ένα σταυρό, που συμβόλιζε την ένωση με τη μητέρα πατρίδα, ενώ μερικά νομίσματα απεικόνιζαν τον Ερμή και άλλους αρχαίους θεούς
Τα αρωματικά σαπούνια του Αλκαίου Μεταξά από την άλλη πλευρά, τα οποία ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή στα ανώτερα εισοδήματα της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης, είχαν ετικέτες που μιμούνταν παριζιάνικα μοντέλα ή απεικόνιζαν τοπία της κεντρικής Ευρώπης. Το μικρό εργοστάσιο του Αλκαίου Μεταξά ήταν ειδικευμένο στην παραγωγή αρωματικών σαπουνιών. Μετέτρεπε αγνά σαπούνια σε αρωματικά με τη μέθοδο της αναδιάλυσης, προσθέτοντας τα κατάλληλα αρώματα και χρώματα ή παρασκευάζοντας το σαπούνι απ’ ευθείας από λιπαρές ουσίες και αρώματα. Η υψηλά ειδικευμένη παραγωγή του στόχευε στις υψηλότερες εισοδηματικές τάξεις της Λέσβου, της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης. Η επιχείρηση του Μιχαλέλλη παρήγε το «σαπούνι της βασίλισσας Αριάδνης», το οποίο προοριζόταν για την αμερικανική αγορά
Η παραγωγή σαπουνιού στο Πλωμάρι και στο υπόλοιπο νησί μετά το 1912 σταδιακά συρρικνώθηκε δραματικά. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών ’50 και ’60 στον 20ό αι., όταν τα σαπούνια παγκοσμίως έχασαν έδαφος από τα απορρυπαντικά, τα σαμπουάν και τα υγρά σαπούνια, έμειναν μόνο τρία παραδοσιακά εργαστήρια σαπουνιού στη μικρή κωμόπολη, η οποία στα τέλη του προηγούμενου αιώνα γνώρισε μεγάλη ακμή στην παραγωγή και εμπορία σαπουνιού. Παρήγαγε κοινά και αρωματικά σαπούνια και τα διοχέτευε στην αγορά της Σμύρνης, στην Πόλη, στα νησιά του Αιγαίου και στα εμπορεία της Μαύρης Θάλασσας

Σαπουνι με καφε.Αδυνατιστικό

Βίντεο για παραγωγή σαπουνιού ψυχρής μεθόδου

Σαπούνι για την κυτταρίτιδα

ΣΑΠΟΥΝΙ ΚΑΦΕ 740gr – Ιδανικό για κυτταρίτιδα

ΣΑΠΟΥΝΙ ΚΑΦΕ :  Για κυτταρίτιδα, αδυνάτισμα, απολέπιση
ΥΛΙΚΑ:                                                                                ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ:
150 gr ελαιόλαδο                                                                 3 gr  γαρύφαλλο
125 gr έλαιο καρύδας                                                           6 gr μανταρίνι
125gr φοινικέλαιο                                                                  5 gr palmarosa
25 gr κακάο butter                                                                1gr absolut Βενζόης
25gr καριτέ butter                                                                + 1 κουτ. Σούπας καφέ γαλλικό
50 gr macadamia oil
70 gr καυστική σόδα
160 gr  γαλλικός καφές (αντί για νερό)

 στη συνέχεια ακολουθούμε τη βασική συνταγή που προαναφέρετε

Πράσινο σαπούνι

Βασική συνταγή για πράσινο σαπούνι ψυχρής μεθόδου 
(το υγροποιούμε για πλύσιμο πιάτων και πλυντηρίου)

Υλικά

1000 kg    ελαιόλαδο (το πιο οικονομικό-δεύτερης ποιότητας  πχ. πυρηνέλαιο)

131 kg        καυστική σόδα

330 kg       νερό βρύσης

2 ανοξείδωτα σκεύη (μια κατσαρόλα μεγάλη και ένα μικρότερο κατσαρολάκι
 που θα τα έχετε μόνο για χρήση σαπουνιού)
ένα παλιό ταψί
λαδόκολλα
μπλέντερ χειρός
ανοξείδοτο αναδευτίρι (κουτάλι σούπας)
γάντια κουζίνας
προστατευτικά γυαλιά
ποδιά κουζίνας
θερμόμετρο κουζίνας 100 βαθμών κελσίου (προαιρετικό)
ζυγαριά ακριβείας γραμμαρίων
Τελικό βάρος προιόντος περίπου 1400 γραμμάρια

Τρόπος Παρασκευής
Πάντα παρασκευάζουμε το σαπούνι μας έξω
 στο ύπαιθρο ή σε χώρο που αερίζεται για λόγους ασφαλείας.
Απομακρύνουμε παιδιά και ζώα, γιατί
η  εισπνοή της καύσης είναι τοξική
Αυστηρά και με  μεγάλη προσοχή και έχοντας φορέσει τα παραπάνω απαραίτητα προστατευτικά,
γυαλιά, γάντια, ποδιά
ζυγίζουμε τα υλικά μας ξεχωριστά σε πλαστικά ή γυάλινα δοχεία.
Βάζουμε το νερό στο μικρό κατσαρολάκι
Προσθέτουμε την καυστική σόδα με το κουτάλι μας σιγά σιγά και ανακατεύουμε
ΠΟΤΕ ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΚΡΗΞΗΣ
Το μείγμα αρχίζει και πιάνει μεγάλη θερμοκρασία.
 Το αφήνουμε στο μπαλκόνι καθώς  κρυώνει.
Ζεσταίνουμε ελαφρώς το λάδι στην κατσαρόλα μας στους 50 με 60 βαθμούς κελσίου
Όταν και τα δύο υλικά μας έχουν πιάσει θερμοκρασία περίπου 45 με 50
βαθμούς, - αν δεν έχουμε θερμόμετρο παίρνουμε την θερμοκρασία τους με τα χέρια μας-
προσθέτουμε αργά όλο το μείγμα του νερού μέσα στο λάδι μας.
Αναδεύουμε με το μπλέντερ κρατώντας το αυστηρά σταθερό και στη βάση της κατσαρόλας μας, έτσι ώστε να μην πεταχτεί το μείγμα επάνω μας.
Όταν το μείγμα μας αρχίζει να πήζει και πάρει την πυκνότητα μελιού,
είναι έτοιμο.
Αφού έχουμε τοποθετήσει την λαδόκολλα στο ταψί μας, έτσι ώστε η λαδόκολλα να είναι μεγαλύτερη από τα τοιχώματα του ταψιού και να περισσεύει,
χυτεύουμε το έτοιμο υλικό μας μέσα σε αυτό.
Το απλώνουμε να πάει παντού.
Σκεπάζουμε  με ένα χαρτόνι το ταψί μας (προαιρετικά).
Το βγάζουμε στο μπαλκόνι.
Μετά από 3 με 4 μέρες, το
σαπούνι μας είναι έτοιμο για υγροποίηση.
Υγροποίηση.
Βγάζουμε την λαδόκολλα από το ταψί,
μαζί με το στερεοποιημένο σαπούνι
και το τεμαχίζουμε σε μικρότερα κομμάτια.(σαν πακέτο από τσιγάρα)
Παίρνουμε μερικά κομμάτια πχ πέντε και τα βάζουμε στην κατσαρόλια μας
Προσθέτουμε διπλάσιο ή τριπλάσιο βραστό νερό ανάλογα την ρευστότητα που
θέλουμε να δώσουμε.
Την ποσότητα θα την ρυθμίζετε με την πείρα σας σιγά σιγά.
Το αφήνουμε ένα βράδυ με το καπάκι κλειστό για να λιώσει.
Την επόμενη μέρα το λιώνουμε τελείως με το στικ μπλέντερ μας πολύ καλά.
Το υγρό σαπούνι μας είναι έτοιμο για να μπει σε ανάλογα μπουκαλάκια.
Συνιστώ να έχετε ένα άδειο μπουκάλι από παλαιότερο απορρυπαντικό
για την αποθήκευσή του.
Η χρήση του είναι εξαιρετική και στα πιάτα και στο πλυντήριο ρούχων
Το προϊόν σας θα είναι
Ελληνικό
Φυσικότερο
Οικονομικότερο από αυτά του εμπορείου 

σαπουνι ελαιολαδου

Συνταγές

Σαπούνι ελαιόλαδου (βασική συνταγή)

900 gr. ελαιόλαδο

115 gr. NAOH(καυστική σόδα)

300 ml νερό πηγής

Αυτή είναι η παλαιά και πατροπαράδοτη μέθοδος δημιουργίας σπιτικού σαπουνιού.

Πρώτα φτιάχνουμε το διάλυμα του καυστικού νατρίου. Το καυστικό νάτριο (NaOH) είναι μια επικίνδυνη χημική ένωση που μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα. Αν τηρούνται όμως μερικές προφυλάξεις μπορούμε να το χειριστούμε χωρίς πρόβλημα. Έχουμε κοντά μας ένα μπουκάλι ξύδι για να σταματήσουμε το έγκαυμα σε περίπτωση που χρειαστεί. Φοράμε γυαλιά ασφαλείας, κλειστά παπούτσια, πλαστικά γάντια και ξεκινάμε. Προσθέτουμε το καυστικό νάτριο στο νερό, ποτέ το αντίθετο γιατί θα γίνουν μικρές εκρήξεις. Προσέχουμε να μην πιτσιλιστούμε γιατί είναι καυστικό και έχει υψηλή θερμοκρασία. Το αφήνουμε να κρυώσει σε χώρο που αερίζεται καλά μακριά από παιδιά.

Μέσα στην συνταγή μας μπορεί να περιέχονται στερεά λάδια (βούτυρα) π.χ. λάδι καρύδας. Βάζουμε τα βούτυρα μέσα στο δοχείο μας και το βάζουμε στην φωτιά. Μόλις λιώσει σβήνουμε την φωτιά και προσθέτουμε τα υγρά λάδια(ελαιόλαδο). Προσθέτουμε αργά την καυστική σόδα στα λάδια (ποτέ το αντίθετο γιατί μπορεί να «κόψει» το σαπούνι) ανακατεύοντας συνέχεια. Συνεχίζουμε το ανακάτεμα μέχρι το μίγμα να πήξει ελαφρά. Μόλις το μίγμα ομογενοποιηθεί και πριν γίνει πολύ πηχτό προσθέτουμε τα βότανα, τα μπαχαρικά και τα αιθέρια έλαια που θέλουμε ανακατεύοντας συνέχεια. Για την παραπάνω βασική συνταγή προσθέτουμε 20- 25 ml αιθέριων ελαίων.

Ήρθε η ώρα να γεμίσουμε τα καλούπια μας. Χρησιμοποιούμε παλιά ταψιά και πλαστικά σκεύη στρωμένα με λαδόκολλες ή φόρμες σιλικόνης. Τοποθετούμε τα ταψιά με το σαπούνι σε ένα ζεστό και ασφαλές μέρος ώστε να αρχίσει να ωριμάζει. Καλό είναι ανάλογα με την θερμοκρασία του δωματίου να τοποθετείται μια πετσέτα γύρω από το καλούπι ώστε να το κρατάει ζεστό και να προχωράει η σαπωνοποίηση σωστά. Αφήνουμε το νέο σαπούνι στα καλούπια του για 24 ώρες μέχρι να σκληρύνει αρκετά ώστε να μπορούμε να το βγάλουμε και να το κόψουμε σε κομμάτια(με γάντια γιατί είναι ακόμα καυστικό). Η διαδικασία της σαπωνοποίησης διαρκεί αρκετές μέρες και το σαπούνι θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί μετά από 3-4 εβδομάδες που θα είναι ώριμο και θα έχει πέσει το PH του.

Καλή επιτυχία!

Σαπούνι Μασσαλίας 08 Ιανουαρίου 2013

Ιστορία του σαπουνιού Μασσαλίας…

Η εξαιρετική φήμη του Σαπουνιού Μασσαλίας- Savon de Marseille χρονολογείται τον 18^ο αιώνα. Οι Μασσαλοί είχαν τη λαμπρή ιδέα να αντικαταστήσουν τα ζωικά λίπη με φυτικά έλαια. Το 1823 η εφεύρεση της σαπωνοποίησης από τον Chevreul σημάδεψαν τη βιομηχανική εξέλιξη του Σαπουνιού Μασσαλίας το οποίο βίωσε τότε τη χρυσή εποχή του.

Ιδανικά τοποθετημένη, η Μασσαλία έγινε το πρώτο Ευρωπαϊκό κέντρο για την παραγωγή και την αποστολή σαπουνιού από λάδι ελιάς. Στην αρχή του 20^ου αιώνα, στην εφημερίδα “Petite Gazette Rimee” της Μασσαλίας ένα σύντομο ποίημα μιλούσε για ένα φυσικό αρωματισμένο σαπούνι με το όνομα Le Petit Marseillais…..